Najczęstsze mity o trądziku - Cz.2

Mit 2: Żeby wyleczyć trądzik, musisz najpierw znaleźć jego przyczynę

To jedno z najbardziej uporczywych przekonań wśród pacjentów z trądzikiem - że istnieje jedna, konkretna przyczyna ich trądziku, którą trzeba zidentyfikować i wyeliminować, by osiągnąć wyleczenie, a leczenie bez znalezienia przyczyny nie ma sensu, ponieważ trądzik i tak nawróci.

Rzeczywistość jest niestety bardziej skomplikowana. Trądzik to choroba o wieloczynnikowej patogenezie, co oznacza, że na jego powstawanie wpływa wiele różnych czynników jednocześnie, a u podłoża leży zawsze przewlekły stan zapalny gruczołu łojowego.

Modyfikatory, a nie pojedyncze przyczyny

Istnieją czynniki, które mogą modyfikować przebieg choroby, ale rzadko są jej wyłączną przyczyną:

• 1. Dieta (szczególnie produkty o wysokim indeksie glikemicznym i nabiał)

• 2. Stres

• 3. Leki (np. steroidy, niektóre leki psychotropowe)

• 4. Ekspozycja na słońce

Kluczowe jest zrozumienie, że możemy skutecznie leczyć trądzik, nawet nie identyfikując jednej konkretnej przyczyny, ponieważ:

• 1. Współczesne metody leczenia działają na różne mechanizmy powstawania trądziku jednocześnie

• 2. Celowane leczenie może być bardzo skuteczne nawet bez dokładnego ustalenia "co zawiniło"

• 3. Modyfikacja czynników zaostrzających może wspierać terapię, ale rzadko jest wystarczająca jako samodzielne leczenie

Indywidualna terapia

Zamiast koncentrować się na poszukiwaniu jednej, często nieuchwytnej przyczyny, bardziej skuteczne jest indywidualne dostosowanie terapii do:

• 1. Rodzaju zmian trądzikowych (zaskórniki, grudki, krosty, torbiele)

• 2. Nasilenia choroby

• 3. Lokalizacji zmian

• 4. Wieku pacjenta

• 5. Współistniejących chorób

• 6. Preferencji i możliwości pacjenta

Odpowiednio dobrana terapia, obejmująca leczenie miejscowe i/lub ogólne, może przynieść znaczącą poprawę nawet bez jednoznacznego określenia "przyczyny" trądziku u danego pacjenta.

Mit 3: Mapy trądziku - lokalizacja trądziku na twarzy wskazuje na jego przyczynę

"Mapy trądzikowe" to popularna koncepcja, według której lokalizacja zmian trądzikowych na twarzy może wskazywać na konkretne przyczyny wewnętrzne trądziku. Zgodnie z tą teorią, trądzik na czole miałby wskazywać na problemy z jelitami, a np. na policzkach - z wątrobą.

Z punktu widzenia współczesnej dermatologii i medycyny opartej na dowodach naukowych, koncepcja "map trądzikowych" nie ma solidnych podstaw naukowych. Nie istnieją wiarygodne badania, które potwierdzałyby bezpośredni związek między lokalizacją zmian trądzikowych a konkretnymi narządami wewnętrznymi czy zaburzeniami.

Lokalizacja zmian trądzikowych rzeczywiście może różnić się u poszczególnych pacjentów, ale jest to związane przede wszystkim z:

• 1. Rozmieszczeniem gruczołów łojowych - obszary z większą liczbą i aktywnością gruczołów łojowych (tzw. strefa T: czoło, nos, broda) są bardziej narażone na zmiany trądzikowe

• 2. Czynnikami zewnętrznymi - np. trądzik na linii włosów może być związany ze stosowaniem tłustych kosmetyków do włosów

• 3. Czynnikami mechanicznymi - tarcie, ucisk (np. przez telefon komórkowy, elementy odzieży, okulary)

• 4. Typem trądziku - np. trądzik hormonalny u kobiet często lokalizuje się w dolnej części twarzy (broda, żuchwa, szyja)

Trądzik hormonalny - wyjątek potwierdzający regułę?

Jedynym częściowym wyjątkiem jest trądzik hormonalny u kobiet, który rzeczywiście często koncentruje się w okolicy brody, żuchwy i szyi. Jest to związane z większą wrażliwością gruczołów łojowych w tych obszarach na działanie androgenów. Jednak nawet w tym przypadku nie mówimy o bezpośrednim związku z konkretnym narządem, ale raczej z ogólnoustrojowym wpływem hormonów.

Mit 4: Silne wysuszanie skóry zmniejsza trądzik

To kolejny z często powtarzanych mitów. Wielu pacjentów błędnie uważa, że skoro trądzik wiąże się z nadmierną produkcją sebum, to maksymalne wysuszenie skóry powinno rozwiązać problem.

W rzeczywistości nadmierne wysuszanie skóry trądzikowej prowadzi do efektu przeciwnego od zamierzonego. Gdy naruszamy barierę hydrolipidową skóry agresywnymi środkami oczyszczającymi czy wysuszającymi, uruchamiamy szereg niekorzystnych mechanizmów:

• 1. Efekt odbicia - przesuszona skóra, jako mechanizm obronny, zwiększa produkcję sebum, co prowadzi do nasilenia łojotoku

• 2. Naruszenie bariery naskórkowej - zwiększa podatność na podrażnienia i infekcje

• 3. Nasilenie procesu rogowacenia - przesuszona skóra produkuje więcej komórek rogowych, które mogą zatykać ujścia mieszków włosowych

• 4. Nasilenie stanu zapalnego - sucha, podrażniona skóra wykazuje większą tendencję do reakcji zapalnych

Skuteczna pielęgnacja skóry trądzikowej polega na znalezieniu równowagi między kontrolą nadmiernej produkcji sebum a zapewnieniem odpowiedniego nawilżenia. Radykalne wysuszanie skóry nie tylko nie leczy trądziku, ale może znacząco pogorszyć jej stan i utrudnić skuteczną terapię.

Mit 5: Skuteczne leczenie trądziku wymaga najpierw pobrania wymazu ze zmiany

Wielu pacjentów trafiających do gabinetu dermatologicznego jest przekonanych, że pierwszym krokiem w diagnostyce trądziku powinno być pobranie wymazu z jednej ze zmian trądzikowych w celu identyfikacji konkretnej bakterii odpowiedzialnej za problem, jednak:

Trądzik to nie infekcja bakteryjna

Kluczowe dla zrozumienia tego mitu jest uświadomienie sobie, że trądzik pospolity nie jest klasyczną infekcją bakteryjną, ale złożonym schorzeniem, w którym bakterie są tylko jednym z wielu czynników patogenetycznych.

Cutibacterium acnes, bakteria najczęściej związana z trądzikiem, jest naturalnym składnikiem mikrobioty skóry. Nie "zakaża" ona skóry z zewnątrz - jest już obecna na skórze każdego człowieka, również osób bez trądziku.

Oczywiście istnieją wskazania medyczne, kiedy pobranie wymazu może być uzasadnione, jednak rutynowe wykonywanie tego badania w przypadku trądziku ma bardzo ograniczone zastosowanie - wymaz taki nie przeniesie nam żadnych nowych informacji, wykaże tylko obecność bakterii, które zawsze tam są.

Rutynowe pobieranie wymazów ze zmian trądzikowych może prowadzić do niepotrzebnych kosztów oraz opóźnienia właściwego leczenie w oczekiwaniu na wynik, który i tak nie stanowi żadnej wartości diagnostycznej.

Podsumowanie

Obalenie mitów dotyczących trądziku to pierwszy krok na drodze do skutecznego leczenia. Pamiętaj, że współczesna dermatologia oferuje skuteczne metody leczenia nawet najcięższych postaci trądziku. Kluczem do sukcesu jest wiedza oparta na faktach, cierpliwość i współpraca z doświadczonym specjalistą.