Leczenie trądziku zaskórnikowego
Zmagasz się z małymi, białymi lub czarnymi kropeczkami na skórze, szczególnie w strefie T (nos, czoło, broda)? Twoja skóra wygląda na nierówną i ma tendencję do zapychania się? Jeśli tak, prawdopodobnie masz do czynienia z trądzikiem zaskórnikowym.
To jedna z najczęstszych i jednocześnie najbardziej frustrujących postaci trądziku, ponieważ często nawraca, a nieodpowiednie działania mogą tylko pogorszyć sytuację.
W tym artykule dowiesz się:
Jeśli chciałbyś porozmawiać o leczeniu trądziku zaskórnikowego z dermatologiem, który pomoże dostosować terapię do Twoich indywidualnych potrzeb
Czym jest trądzik zaskórnikowy i jak powstaje?
Trądzik zaskórnikowy (acne comedonica) to najłagodniejsza postać trądziku, która objawia się występowaniem zaskórników otwartych i zamkniętych.
Zaskórniki zamknięte – wyglądają jak drobne, białe lub cieliste grudki pod skórą. Powstają, gdy ujście mieszka włosowego zostaje zatkane przez martwe komórki naskórka oraz sebum, ale proces ten zachodzi pod powierzchnią skóry.
Zaskórniki otwarte – to czarne kropki widoczne na powierzchni skóry. Ich ciemny kolor wynika z utleniania się sebum i keratyny pod wpływem powietrza. Zaskórniki mogą występować samodzielnie lub przekształcać się w bardziej zapalne formy trądziku, jeśli dojdzie do nadkażenia bakteriami.
Czym różnią się zaskórniki od włókien łojowych?
Jedną z najczęstszych pomyłek dotyczących trądziku zaskórnikowego jest mylenie zaskórników z włóknami łojowymi. To dwa różne zjawiska, które wymagają zupełnie innego podejścia!
Zaskórniki – to zatkane ujścia gruczołów łojowych, które mogą prowadzić do stanu zapalnego. Mogą być otwarte (czarne) lub zamknięte (białe).
Włókna łojowe – to naturalne struktury obecne w skórze, które transportują sebum do powierzchni skóry. Mają jasny, szarawy lub żółtawy kolor i są symetrycznie rozmieszczone, najczęściej na nosie. Nie są objawem trądziku!Wyciskanie ich jest niepotrzebne i może prowadzić do podrażnienia skóry.
Jakie są przyczyny powstawania zaskórników?
Zaskórniki powstają wtedy, gdy ujścia gruczołów łojowych zostają zatkane przez nadmiar sebum i martwe komórki naskórka. To proces, który dzieje się stopniowo, a wiele czynników może wpływać na jego nasilenie.
1. Nadmierna produkcja sebum
Skóra każdego człowieka produkuje sebum – naturalną substancję, która ma za zadanie chronić ją przed wysuszeniem i czynnikami zewnętrznymi. Problem pojawia się wtedy, gdy gruczoły łojowe zaczynają pracować zbyt intensywnie, produkując nadmiar łoju. Gromadzi się on w porach i w połączeniu z martwymi komórkami naskórka tworzy czopy rogowe, czyli zaskórniki.
Dlaczego tak się dzieje? Najczęściej nadmierna produkcja sebum jest związana z gospodarką hormonalną – androgeny, czyli hormony męskie (obecne także u kobiet), pobudzają gruczoły łojowe do intensywniejszej pracy. Właśnie dlatego trądzik zaskórnikowy często nasila się w okresie dojrzewania, przed miesiączką, a także w okresie ciąży czy menopauzy.
2. Zaburzenia rogowacenia naskórka
Zdrowa skóra ma naturalny mechanizm odnowy – martwe komórki naskórka złuszczają się i są zastępowane nowymi. Jeśli jednak proces ten zostanie zaburzony, komórki nie złuszczają się prawidłowo, lecz zaczynają się kumulować na powierzchni skóry i blokować ujścia gruczołów łojowych.
To właśnie dlatego regularne złuszczanie skóry jest tak istotne w walce z trądzikiem zaskórnikowym. Brak odpowiedniego złuszczania powoduje, że sebum nie może swobodnie wydostać się na powierzchnię skóry, co prowadzi do powstawania zaskórników.
3. Genetyka – skłonność do trądziku
Jeśli Twoi rodzice mieli problemy z trądzikiem, istnieje duża szansa, że Ty również będziesz się z nim zmagać. Skłonność do nadprodukcji sebum i nieprawidłowego rogowacenia naskórka jest często dziedziczna. Oczywiście, nie oznacza to, że nie da się nic z tym zrobić – odpowiednia pielęgnacja i leczenie mogą skutecznie kontrolować problem.
4. Kosmetyki i pielęgnacja
Niektóre kosmetyki mogą przyczyniać się do powstawania zaskórników, szczególnie jeśli zawierają komedogenne składniki, czyli substancje zapychające pory. Ciężkie, tłuste kremy czy olejki mogą pogarszać stan skóry.
5. Dieta i styl życia
Choć jedzenie samo w sobie nie jest bezpośrednią przyczyną trądziku, dieta może wpływać na jego nasilenie. Produkty o wysokim indeksie glikemicznym, takie jak białe pieczywo, słodycze, fast foody czy mleko, mogą powodować wzrost poziomu insuliny i pobudzać gruczoły łojowe do produkcji większej ilości sebum.
Jakie czynniki mogą nasilać trądzik zaskórnikowy?
Nawet jeśli dokładnie dbasz o swoją skórę i stosujesz odpowiednią pielęgnację, pewne czynniki mogą prowadzić do pogorszenia jej stanu. Trądzik zaskórnikowy często nawraca, a niektóre nawyki mogą sprawić, że problem staje się bardziej uporczywy.
1. Nieodpowiednia pielęgnacja
Najczęstszym błędem osób zmagających się z trądzikiem zaskórnikowym jest stosowanie zbyt agresywnych kosmetyków. Wydaje się, że skoro skóra się przetłuszcza, to trzeba ją "wysuszyć" – sięgasz więc po mocne żele myjące, toniki na bazie alkoholu i częste peelingi mechaniczne. W efekcie skóra zostaje podrażniona, a gruczoły łojowe zaczynają pracować jeszcze intensywniej, co tylko pogarsza problem.
Z kolei brak odpowiedniego oczyszczania również może przyczyniać się do powstawania zaskórników. Nagromadzony makijaż, kurz i zanieczyszczenia ze środowiska sprawiają, że pory szybciej się zapychają. Dlatego warto znaleźć złoty środek – delikatne, ale skuteczne oczyszczanie, bez przesadnego wysuszania skóry.
2. Stres i brak snu
Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że stres może mieć ogromny wpływ na stan skóry. Kiedy jesteśmy zestresowani, organizm produkuje więcej kortyzolu – hormonu, który pobudza gruczoły łojowe do intensywniejszej pracy. To z kolei prowadzi do nadprodukcji sebum i powstawania nowych zaskórników.
Podobnie działa niedobór snu. Jeśli regularnie śpisz mniej niż 6–7 godzin, Twoja skóra nie ma czasu na regenerację. Zwiększa się stan zapalny w organizmie, a bariera ochronna skóry staje się słabsza, co sprzyja powstawaniu niedoskonałości.
3. Zanieczyszczenia środowiska
Smog, kurz i toksyny obecne w powietrzu mogą przyczyniać się do pogorszenia stanu skóry. Cząsteczki zanieczyszczeń osiadają na skórze, mieszają się z sebum i przyczyniają się do zapychania porów. Jeśli mieszkasz w dużym mieście, warto wieczorem dokładnie oczyszczać skórę dwustopniowym oczyszczaniem – najpierw emulsją lub płynem micelarnym, a następnie delikatnym żelem myjącym.
4. Dotykanie twarzy i wyciskanie zmian
Kuszące, prawda? Masz zaskórniki i chciałbyś się ich pozbyć od razu, więc sięgasz palcami, aby je wycisnąć. Niestety, w większości przypadków kończy się to tylko pogorszeniem problemu. Dotykanie twarzy brudnymi rękami może przenieść na skórę bakterie, a wyciskanie – uszkodzić barierę ochronną skóry, spowodować tworzenie się długogojących się przebarwień czy blizn.
Jak skutecznie leczyć trądzik zaskórnikowy?
1. Retinoidy – przełom w leczeniu trądziku zaskórnikowego
Najskuteczniejszą grupą substancji stosowanych miejscowo w leczeniu trądziku zaskórnikowego są retinoidy, czyli pochodne witaminy A. Działają na skórę wielokierunkowo – normalizują proces odnowy komórkowej, redukują nadmierne rogowacenie naskórka i zapobiegają powstawaniu nowych zaskórników.
Najczęściej stosowane retinoidy w leczeniu miejscowym to adapalen, tretynoina i tazaroten. Jeśli nigdy wcześniej nie stosowałeś retinoidów, pierwsze tygodnie mogą być trudne. Skóra może stać się zaczerwieniona, lekko podrażniona, a nawet zacznie się łuszczyć. To całkowicie normalna reakcja – oznacza, że substancja zaczyna działać. Jednak wiele osób w tym momencie rezygnuje, myśląc, że to znak, iż ich skóra „nie toleruje” retinoidów. Tymczasem kluczem jest stopniowe wprowadzanie tych substancji i odpowiednie nawilżenie skóry.
Pamiętaj, aby stosować niewielką ilość produktu na suchą skórę. W pierwszych tygodniach można także korzystać z metody „kanapkowej”, czyli nakładania retinoidu na cienką warstwę kremu nawilżającego, co zmniejsza ryzyko podrażnień.
Retinoidy wymagają cierpliwości – pierwsze efekty mogą być widoczne dopiero po 8–12 tygodniach stosowania, ale jeśli wytrwasz, możesz zauważyć wyraźną poprawę tekstury skóry, zmniejszenie ilości zaskórników i wyrównanie kolorytu.
2. Kwas salicylowy – skuteczny pogromca zaskórników
Jeśli Twoja skóra nie toleruje retinoidów lub chcesz uzupełnić pielęgnację o dodatkowy składnik aktywny, świetnym wyborem będzie kwas salicylowy (BHA). To jedna z nielicznych substancji, które przenikają przez warstwę sebum i działają bezpośrednio w porach, rozpuszczając nagromadzone w nich martwe komórki i nadmiar łoju.
Kwas salicylowy działa jak mała „miotła”, która dokładnie oczyszcza wnętrze porów, zapobiegając ich zapychaniu. Ma także właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne, co dodatkowo pomaga zmniejszyć ryzyko rozwinięcia się trądziku zapalnego. Warto stosować go w formie toniku lub lekkiego żelu kilka razy w tygodniu, zwłaszcza jeśli masz skórę skłonną do przetłuszczania się.
3. Kwas azelainowy – łagodniejsza alternatywa
Dla osób o wrażliwej skórze, które źle reagują na retinoidy i kwas salicylowy, doskonałą opcją jest kwas azelainowy. To składnik, który działa wielotorowo – nie tylko delikatnie złuszcza martwe komórki, ale również redukuje przebarwienia i ma właściwości antybakteryjne.
Kwas azelainowy jest szczególnie polecany osobom, które oprócz zaskórników zmagają się także z przebarwieniami potrądzikowymi, ponieważ pomaga wyrównać koloryt skóry. Można go stosować zarówno rano, jak i wieczorem, ponieważ nie uwrażliwia skóry na słońce.
4. Połączenie różnych składników – klucz do sukcesu
Leczenie trądziku zaskórnikowego nie sprowadza się do jednego „cudownego” składnika. Najlepsze efekty można osiągnąć, stosując kombinację różnych substancji, które działają na różne mechanizmy powstawania zaskórników. Takie połączenia najlepiej skonsultować podczas wizyty lekarskiej.
5. Cierpliwość i konsekwencja – najważniejsze w leczeniu trądziku zaskórnikowego
Wielu osobom zależy na natychmiastowych efektach, ale prawda jest taka, że skóra potrzebuje czasu. Leczenie trądziku zaskórnikowego to proces, który wymaga konsekwencji i regularności. Efekty mogą nie być widoczne od razu, ale jeśli będziesz stosować odpowiednie składniki i unikać błędów pielęgnacyjnych, z czasem zauważysz, że skóra staje się coraz gładsza, pory mniej widoczne, a zaskórniki – rzadsze.